Giống như các cô gái khác, Trần Thị Hoan, 23 tuổi, có một giấc mơ bình dị: có việc làm, lập gia đình và sống an bình. Nhưng cô không có chân và thiếu một tay.
Các nạn nhân chất độc da cam tại một khu làng ở Hà Nội. Ảnh: Xinhua.
Hoan là nạn nhân của chất da cam, thứ chất gây kinh hoàng được rải xuống miền nam Việt Nam vào những năm 1960 - 1970. Cô lo ngại sẽ truyền thứ độc hại cho con mình. Vì vậy cô đành từ bỏ một phần giấc mơ.
"Rất có thể các con sẽ bị tàn tật giống tôi. Tôi không tin rằng mình có thể kết hôn", Hoan nói với AFP. Cô là nạn nhân chất da cam đầu tiên của Việt Nam được ra điều trần trước Hạ viện Mỹ hôm 15/7.
"Tôi rất lo lắng", cô thầm nói. "Tôi lo sợ".
Hoan đã đọc bài phát biểu dài ba trang bằng tiếng Anh trước các nhà lập pháp Mỹ. Phiên điều trần được hạ nghị sĩ Mỹ Eni Faleomavaega - một cựu chiến binh tại Việt Nam - kêu gọi thực hiện để giúp các nhà lập pháp Mỹ có thêm thông tin từ đó đáp ứng được nhu cầu của các nạn nhân chất da cam Việt Nam.
"Tôi không đặc biệt. Tôi chỉ là một trong hàng trăm nghìn người bị ảnh hưởng do cha mẹ hoặc ông bà chúng tôi đã phải tiếp xúc chất da cam", cô nói. "Tôi sinh ra như các vị nhìn thấy: không có chân và mất một tay".
Nhưng dù bị tàn tật, dù lo ngại rằng sẽ chẳng ai muốn cưới mình, Hoan nói cô vẫn là "một trong những người may mắn". "Tôi bị thiếu chân tay, nhưng trí óc của tôi thì vẫn bình thường".
Một số nạn nhân khác chẳng thể làm gì ngoài ngủ ly bì. Những người khác thì bị ốm khi nhiệt độ chỉ thay đổi chút xíu. Những người khác nữa thì chết khi chỉ mới 10 tuổi.
"Rất nhiều em bé, trẻ em và những người trẻ tuổi khác phải sống khổ sở. Họ vật vã trong một cơ thể không thể hoạt động. Bộ não của họ vẫn như em bé trong khi cơ thể họ vẫn phát triển".
Ủy ban sức khỏe cộng đồng Mỹ ước tính khoảng 77 triệu lít thuốc diệt cỏ, trong đó có 49,3 triệu lít chất da cam/dioxin, đã được quân đội Mỹ phun xuống diện tích 2,23 triệu hectar ở miền nam Việt Nam. Mục tiêu của hành động này là phá hủy các khu rừng, nơi ẩn nấp của quân đội miền bắc Việt Nam.
Đến nay, chất da cam/dioxin - gây nguy cơ ung thư, các loại bệnh do kém miễn dịch và rối loạn phát triển, sinh sản - vẫn làm ô nhiễm các vùng đất và nước ở Việt Nam.
Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Phượng cho biết có tới 4,1 triệu người Việt Nam đã tiếp xúc trực tiếp với chất da cam trong chiến tranh và hơn 3 triệu người khác bị ảnh hưởng bởi nó. Các em bé bị nhiễm qua sữa của người mẹ. Những người khác thì sống trong khu vực bị ô nhiễm, chẳng hạn như Đà Nẵng, nơi Mỹ đóng quân trong chiến tranh.
Nếu không có một hành động nào can thiệp thì có nghĩa là dioxin - có tuổi thọ 200 năm - sẽ cần tới một thế kỷ để giảm đi một nửa sức mạnh ban đầu. Nó sẽ tiếp tục gây ô nhiễm đất đai, làm tổn thương tới những người sống tận thế kỷ sau.
Mặc dù cuộc sống của Hoan bị ảnh hưởng bởi một sự kiện diễn ra hàng chục năm trước khi cô sinh ra, cô vẫn nhấn mạnh rằng nạn nhân chất da cam cần phải nhìn về tương lai. "Chúng tôi có thể nhìn lại quá khứ và thấy hậu quả của chiến tranh, nhưng chúng tôi không muốn sống trong quá khứ. Chúng tôi muốn nhìn về tương lai và xem mình có thể làm được gì", cô nói.
Cô cũng bổ sung thêm một lời ước trong số những điều mơ ước của mình. "Chúng tôi muốn những người chịu trách nhiệm về hậu quả nặng nề do chất da cam gây ra nghe được nỗi đau của chúng tôi và đáp trả chúng tôi đúng nhân đạo", cô nói, không chỉ cho những nạn nhân Việt Nam mà cả "những con cháu của người Mỹ đã bị tiếp xúc với chất da cam, những người đang chịu đựng như chúng tôi".
Trong số người nghe, một cựu chiến binh tại chiến tranh Iraq bật khóc. Một số người khác vỗ tay lặng lẽ.
